Utangaçlık kimi toplumlarda bir hastalık olarak nitelendirilirken kimi toplumlarda ise toplumların değerlerine uygun erdemsel bir davranış olarak görülmektedir. Çünkü insan doğumundan ölümüne kadar utanma duygusuyla var olmaktadır. Ve bu 3 şekilde kendini göstermektedir. Normal düzeyde var olan utanma duygusu denge konumunda iken normalden fazla ve normalden az utanma duygusu dengesizlik olarak görülerek olumsuz tepkilere neden olmaktadır. Tüm bunlar aklımıza nedenlerinin neler olduğu veya anne babaların neler yapması gerektiği gibi düşünceler doğurabilir. Şimdi bu utangaçlığı biraz daha detaylı inceleyelim.

1.Utangaçlığın Nedenleri

• Utangaçlığı etkileyen ve utangaçlığa yol açan birçok unsur bulunmaktadır. Bunlardan ilki benlik saygısıdır. Benlik saygısı kişiliğin önemli bir parçasıdır. Değer görme, başarı duygusunun yüksek olması, kendini sevilmeye değer şekilde algılama olarak tanımlanır. Benlik saygısının zedelenmesi, çocuklarda utangaç davranışların yükselmesine sebep olur.
• Bir diğer etken ise anne-baba tutumu ve çocukla olan ilişkileridir. Çocuğu sürekli azarlama, ailenin bireyi olarak davranmama, aile içi şiddet çocuğun içe kapanmasına ve başkalarıyla iletişim kurmakta güçlük çekmesine yol açabilir. Bu da utangaç bir birey olmasına sebep olabilmektedir.
• Bazı bilim adamları bu duygunun sebebinin çevresel etkenlerle birlikte genetik etkenlere de bağlı olduğunu savunmaktadır.
• Utangaçlık kişilerarası ilişkilerdeki tekdüzelikten ve sıkılganlıktan, reddedilme duygusunun verdiği korkudan kaynaklı bir sorun olarak da karşımıza çıkmaktadır. Olumsuz ve acımasız eleştiriler de sebepleri arasındadır.
• Bir diğer etken ise öğrenilmiş çaresizliktir. İnsanlar çabalarının sürekli boşa çıkmasıyla öğrenilmiş çaresizlik duygusu geliştirirler. Yaşadıkları kötü deneyimler yüzünden artık aynı şeyleri yaşayacaklarına inanmaları onları pasifleştirir ve utangaçlık duygusunun ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.

2. Çocuklardaki Belirtileri

• Psikomotor belirtiler: Geri çekilme, kısık sesle konuşma, göz teması kurmama
• Bilişsel belirtiler: Olaylar karşısında kişinin kendini suçlaması, sürekli yanlış bir şeyler yapacağı düşüncesi, aptal görünme korkusu, kendisinin beceriksiz başkalarının ise mükemmel olarak algılanması
• Duygusal belirtiler: Üzgün olma, depresif tavırlar, kaygı ve korku

3. Neler Yapmalıyız?

Öncelikli olarak çocuğun sorumluluk almasına izin verilmelidir. Ailede onun da söz hakkının olduğunu farkettirerek fikirleri dinlenmeli ve ailenin bir ferdi olduğu hissettirilmelidir. Karar vermekte özgür bırakılmalıdır. Başarı duygusu desteklenilerek özgüven ve özsaygı geliştirmesi sağlanmalıdır.

Öğretmenlerin de çocuğun gelişimsel özelliklerinin farkında olması ve gelişim dönemine uygun tepkiler vermesi gerekmektedir.