Kronik böbrek hastalığı (KBH) (kronik böbrek hastalığı), giderek artan böbrek fonksiyon kaybı olan bir böbrek hastalığıdır. Bu, hastalığın ilerlemesiyle birlikte, böbreklerin yavaş yavaş kanları normal şekilde yaptıkları gibi filtreleyemedikleri anlamına gelir. KBH'nin en yaygın iki nedeni diyabet ve yüksek tansiyondur.

Erken evrelerde, böbrek hastalığı genellikle herhangi bir belirgin belirti göstermez. Bu nedenle, genellikle belirli kan ve idrar testleriyle rutin sağlık muayenesinde teşhis edilir. Bununla birlikte, böbrek fonksiyonu tedaviye rağmen kötüleşirse veya erken evrede KBH tanısı konmazsa, kişi ayak bileği şişliği, idrarda kan, kas krampları idrar yapma sıklığı ve küçük eforla nefes darlığı gibi semptomlar yaşayabilir. CKD tedavisi nedene bağlıdır. İlaçlarla birlikte, yaşam tarzı değişiklikleri KBH'yi yönetmede önemli bir rol oynamaktadır.

Böbrek fonksiyonu kötüleşmeye devam ederse, sonunda diyaliz veya böbrek nakli gerektiren son dönem böbrek yetmezliği (ESRD / böbrek yetmezliği / böbrek yetmezliği) yaşanabilir. KBH olan 50 kişiden 1'inde böbrek yetmezliği bildirilmiştir. Erken tanı ve tedavi komplikasyonları önlemek ve nihayetinde böbrek yetmezliğini önlemek için önemlidir.

Kronik Böbrek Hastalığı Nedir?

Böbreklerin temel işlevleri fazla sıvıyı ve kandan atıkları filtrelemek ve idrar yapmaktır. Böbrekler, kan dolaşımında bulunan tuzların ve minerallerin (potasyum, sodyum, fosfor ve kalsiyum gibi ) düzgün bir dengenin korunmasına yardımcı olur, böylece vücudun düzgün çalışması sağlanır. Böbrekler ayrıca kan basıncını ve kırmızı kan hücrelerinin üretimini düzenlemeye yardımcı olan bazı hormonlar üretir.

Eğer böbrekler bir nedenden ötürü zarar görürse, vücuda zararlı olan atık birikimi vardır. Kronik böbrek hastalığı, belirli bir süre içinde gelişen ve böbreklere yavaşça zarar veren çok faktörlü nedensel bir tıbbi durumdur.

Kronik Böbrek Hastalığının Aşamaları (KBH)

KBH, böbrek hasarının ciddiyetine bağlı olarak beş aşamada kategorize edilir. Böbrek hasarının şiddeti Glomerüler Filtrasyon Hızı (GFR) ile değerlendirilir. GFR, her dakika “glomeruli” den (tekil-“Glomerulus”) geçen kan miktarını tahmin eder. “Glomerulus”, böbreklerin süzme birimi olarak işlev gören küçük kan damarlarının yuvasıdır. İşte aşamalar:

• Aşama 1: Böbreklerde hasar var ama GFR ya normal ya da hafif arttı (> 90 mL / dak / 1.73 m2).
• Kademe 2: GFR'de hafif düşüş (60-89 mL / dak / 1.73 m2).
• Kademe 3a: GFR'de (45-59 mL / dak / 1.73 m2) orta düzeyde azalma.
• Kademe 3b GFR'de: orta derecede azalma (30-44 mL / dak / 1.73 m2).
• Aşama 4: GFR'de ciddi azalma (15-29 mL / dak / 1.73 m2).
• Evre 5:

Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) Belirtileri

Kronik böbrek hastalığı (KBH) belirtileri şunları içerir:

Kronik Böbrek Hastalığı Erken belirtiler

Genel olarak, insan vücudu böbrek fonksiyonunda önemli bir düşüş olsa bile başarılı bir şekilde çalışabilir. Bu nedenle, erken aşamalarda, CKD genellikle göze çarpan herhangi bir semptom göstermez. KBH'nin erken belirtileri genellikle belirsizdir. Bu semptomlar şunları içerir:

• İştah kaybı
• Mide bulantısı
• Kuru ve kaşıntılı cilt ( kaşıntı ).
• Bir baş ağrısı
• Genel olarak hasta olma hissi.
• Yorgunluk
• Açıklanamayan veya denenmemiş kilo kaybı.

Rutin kan veya idrar testleri olası bir problem tespit ederse, bu erken aşamada CKD alınabilir. KBH'nin erken teşhisi ve tedavisi, hastalığın ilerlemesinin ilerlemesini durdurabilir.

Kronik Böbrek Hastalığı Geç belirtiler

Böbrek hastalığı erken evrelerde alınmazsa veya hastalık tedaviye rağmen kötüleşirse, aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Böbrek hasarının neden olduğu kandaki kalsiyum ve fosfor seviyelerindeki dengesizlikten kaynaklanan kemik ağrısı .
• Su tutma nedeniyle ellerde, ayaklarda ve ayak bileklerinde uyuşma veya şişlik .
• Vücutta atık birikmesi nedeniyle, amonyak benzeri bir koku veya balık kokusu olan kötü nefes
• İştahsızlık ve kilo kaybı
• Kusma.
• Sık sık hıçkırık
• Özellikle geceleri artan idrara çıkma sıklığı.
• Nefes darlığı
• Yorgunluk.
• İdrarda veya dışkıda kan geçmesi.
• Konsantre olma ya da düşünme zorluğu.
• Kas krampları / spazmları.
• Kolayca çürüyen.
• Sık sık su içmek gerekir.
• Adet dönemleri yok
• Uykusuzluk
• Ten renginde ya çok açık ya da çok koyu olarak değiştirin.
• Cinsel işlev bozukluğu

KBH'nin son aşaması, sonunda bir diyaliz veya böbrek nakli gerektirebilecek böbrek yetmezliği veya son dönem böbrek hastalığı (ESRD) olarak bilinir.

CKD'nin, CKD'ye benzer belirtiler gösterebilecek aşağıdaki koşullardan ayırt edilmesi gerekir.

• İdrar yolu tıkanıklığı: İdrarın vücudun dışına akışını engeller. Bu, akut veya kronik böbrek (böbrek) hastalığına neden olabilir.
• Diyabetik Nefropati: Zamanla ilerleyen böbrek hastalığı. Bu hastalıkta, tip 1 veya tip 2 diyabetin böbrek hücrelerinde hasar var .
• Akut Böbrek Hasarı: Birkaç saat veya gün içinde gerçekleşen ani böbrek yetmezliği
• Sistemik lupus eritematozus ( SLE ): Eklemler, cilt ve beyin gibi diğer vücut parçaları ile birlikte böbrekleri etkileyen otoimmün bir hastalık.
• Renal Arter Stenozu: Böbreklere kan sağlayan renal arterin daralması (darlığı) nedeniyle kan akışında böbreğe bir azalma.
• Kronik Glomerülonefrit Glomerüllerin: iltihaplanması veya şişmesi (böbreklerde küçük filtreleme üniteleri) nedeniyle oluşan yavaş ve ilerleyici böbrek hasarı.
• Nefrolitiazis: Taşlar böbreklerde (kalkuli).
• Hızla İlerleyen Glomerülonefrit: Böbrek fonksiyonlarının hızlı kaybı.
• Anti-glomerüler Bazal Membran Hastalığı: Glomerül hücrelerinin eklendiği zarı etkileyen nadir bir otoimmün durumdur ve böbrek hasarına neden olur.
• Alport Sendromu: Üçlü hastalıklarla karakterize genetik bir hastalık - böbrek hastalığı, işitme kaybı ve görme sorunları.
• Nefroskleroz: Uzun süreli yüksek tansiyon nedeniyle böbrek hasarı.
• Multipl Miyelom: miyelom, beyaz kan hücreleri (plazma hücreleri) ile ilişkili bir tür kan kanseridir.

Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) Nedenleri ve Risk Faktörleri

Kronik Böbrek Hastalığı Nedenleri

Kronik böbrek hastalığına sıklıkla böbreklerin işleyişini zorlayan koşullar neden olur. CKD aşağıdakilerden kaynaklanabilir:

• Diyabet: Artan kan şekeri / şeker seviyeleri, böbreklerde filtre ünitelerini (glomeruli) süzerek böbreklere zarar verir. Filtreler zarar gördüğünde, genellikle sağlıklı böbrekler tarafından filtrelenmeyen albümin (bir protein) idrardan geçer.
• Yüksek tansiyon: Yüksek tansiyon sertleşebilir ve böbreklerdeki kan damarlarına zarar verebilir. Sonuç olarak, böbrekler kanı verimli bir şekilde filtreleyemez. Sonuç olarak, vücutta atık ürünlerin yanı sıra bir sıvı birikimi vardır. Kan damarlarındaki bu ekstra sıvı, kan basıncını daha da arttırarak kısır bir döngü oluşturur. Diyabet ile birlikte, yüksek kan basıncı, KBH'nin en sık nedenidir.
• Yüksek kolesterol: Yüksek kolesterol düzeyleri, kan damarlarınızda bir yağ maddesinin birikmesine neden olur. Bu sonuçta böbreklerde kan damarlarının tıkanmasına yol açabilir ve böbreklerin filtrasyon işlevini etkiler.
• Böbrek enfeksiyonları: Viral, bakteriyel veya paraziter enfeksiyonlar, böbrek hücrelerini belli bir süre boyunca tahrip edebilir.
• İlaçların yan etkileri: Ağrı kesici (NSAID'ler) ve kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar gibi bazı ilaçlar da böbrek hasarı ile sonuçlanabilir.
• İdrar çıkışındaki tıkanma: İdrar yolundaki tıkanma, sık böbrek taşlarından veya prostat bezinin genişlemesinden kaynaklanabilir .
• Reflü nefropatisi: Mesaneden böbreklerdeki idrarın ters akışına bağlı böbrek hasarı.
• Glomerülonefrit: Böbreklerin filtre ünitelerinin enflamasyonu
• Renal Arter Stenozu: Böbreklere kan sağlayan renal arterin daralması (darlığı) nedeniyle böbreklere kan akışındaki azalma. Kan akışındaki azalma sonunda böbrek (böbrek) hasarına neden olur.
• Sistemik lupus eritematozus (SLE): Otoimmün durum.
• Böbreklerin kalıtsal bozuklukları: Bu tür bozukluklar, böbreklerin bir süre içinde daha az etkin hale geldiği için böbreklerde kistlerin var olduğu polikistik böbrek hastalıklarını içerir.

Kronik Böbrek Hastalığı Risk faktörleri

Risk faktörü, KBH gelişmesi olasılığını artıran herhangi bir faktör anlamına gelir. KBH risk faktörleri aşağıdaki gibidir:

• Aile öyküsü: Ailesi KBH öyküsü olan kişiler de onu geliştirme şansı yüksektir.
• Cinsiyet: Birçok çalışma son dönem böbrek hastalığının erkeklerde kadınlardan daha sık görüldüğünü bildirmiştir.
• Yaş: Her iki cinsiyette de böbrek fonksiyonu yaşla birlikte azalma eğilimindedir.
• Düşük doğum ağırlığı: Düşük doğum ağırlığı, azalan sayıda böbrek hücresi ve glomerül ile ilişkilendirilir, böylece filtrasyon iş yükü ve kan basıncı artar. Bu bebeklerin CKD geliştirme riski daha yüksektir.
• Obezite: BMI (Vücut Kitle İndeksi) yüksek olmasının yanı sıra, fazladan göbek yağının varlığı, KBH gelişme riskindeki artışla bağlantılıdır. Obezite , iltihaplanma veya şişme riskini, böbreklere düşük oksijen verilmesini ve diğer faktörleri artırır.
• Sosyoekonomik durum: Bir çalışmada KBH olanların sosyoekonomik durumu düşük (vasıfsız işçiler) olan ailelerden gelme ihtimalinin yüksek olduğu bildirildi.
• Sigara: içmek sigarayı, böbreklere giden oksijen kaynağını azaltarak, kan damarlarına zarar vererek ve böbreklerde filtrelenmiş kanı taşıyan tübüllere zarar vererek, CKD gelişme riskini önemli ölçüde artırır.
• Yüksek tansiyon: Yukarıda tartışıldığı gibi, yüksek tansiyon KBH'nin belirlenmiş bir risk faktörüdür.
• Diyabet: Daha önce de belirtildiği gibi diyabet, KBH gelişmesinde en önemli risk faktörüdür.
• Akut böbrek hasarı: Tekrarlayan akut böbrek hasarı öyküsü olan kişilerde KBH gelişme riski daha yüksektir.
• Nefrotoksinler: Bunlar böbreklere zararlı maddelerdir. Bu maddeler arasında alkol, aşırı ağrı kesici kullanımı, eğlence amaçlı ilaçlar ve aynı zamanda CKD'nin ilerlemesine bağlı olan ağır metallere maruz kalma sayılabilir.

Kronik Böbrek Hastalığının Önlenmesi (KBH)

Kronik böbrek hastalığı her zaman önlenemese de, aşağıdakiler gibi bazı önlemler alarak KBH geliştirme şansınızı azaltmak mümkündür:

• Sigarayı bırakmak.
• Düzenli egzersiz.
• Kronik böbrek hastalığına yol açabilecek altta yatan hastalığı yönetin.
• Sağlıklı ve dengeli bir diyet yiyin.
• Alkol alımını sınırlandırın veya önleyin.
• Reçetesiz satılan ilaçlardan, özellikle de ağrı kesici ilaçlardan kaçının.

Kronik Böbrek Hastalığı Teşhisi (KBH)

Doktor ayrıntılı öykü, fizik muayene ve incelemelerle teşhis koyar. Araştırmalar şunları içerir:

Kan testi

Böbreklerinizin ne kadar verimli çalıştığını görmek için yapılır. Aşağıdaki faktörlerin tahminini içerir

• Tam kan sayımı (CBC)
• Kreatinin klirensi
• Kreatinin
• Kan üre azotu (BUN)
• Albümin
• Kalsiyum
• Kolesterol
• Elektrolitler

Kreatinin testinin değeri GFR'nizi belirleyecektir.

İdrar tahlili

İdrar testleri aşağıdakileri kontrol etmek için yapılır:

• İdrarınızdaki albümin ve kreatinin seviyeleri.
• İdrarınızda protein veya kan bulunması.

Diğer testler

Böbreklere verilen zararın seviyesini değerlendirmek için yapılabilecek diğer testler şunlardır:

• Görüntüleme testleri: Ultrason taraması, bilgisayarlı tomografi (CT) taraması veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması görüntüleme testlerinden bazılarıdır. Bunlar böbreklerin görünümünü ve herhangi bir anormallik varlığını kontrol etmek için yapılabilir.
• Böbrek biyopsisi: Bu testte küçük bir böbrek dokusu örneği alınır ve böbrek hasarı belirtileri olup olmadığını araştırmak için mikroskop altında incelenir.

Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) tedavisi

KBH tedavi edilemez ve tedavi mevcut belirtileri hafifletmeyi ve hastalığın kötüleşmesini önlemeyi amaçlar. Tedavi, hastalığın ne kadar ciddi olduğuna göre değişir.

Tedavinin ana unsurları:

• Yaşam tarzı değişiklikleri: En iyi sağlığı sağlamak için bu değişiklikler önerilmektedir. Doktor aşağıdaki değişiklikleri yapmanızı önerecektir:
  • Sigarayı bırakmak.
  • Dengeli bir diyet ve sağlıklı yiyecekler yiyin.
  • Günlük tuz tüketiminizi günde 6 g'ın altına düşürün.
  • Günde en az 30 dakika ve haftada beş gün düzenli egzersiz yapın.
  • Alkol alımını haftada 14 alkolden daha az olacak şekilde sınırlayın.
  • Kilo verin ve boyunuza ve yaşınıza göre sağlıklı bir kilonuzu koruyun.

• İlaçlar: İlaçlar, diyabet, yüksek tansiyon veya yüksek kolesterol gibi diğer ilgili sorunları kontrol etmek için reçete edilir.
  • Diyabetli insanların sağlıklı ve dengeli beslenmeleri, düzenli olarak egzersiz yapmaları ve kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmaları için düzenli kan testleri yaptırmaları gerekir.20
  • Yüksek tansiyon için, doktor kan basıncını kontrol etmek için anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri önerebilir. Yan etkiler durumunda, doktor anjiyotensin-II reseptör blokerini (ARB) reçete edebilir. Tedavi amacı kan basıncını 140/90 mm / Hg'nin altında tutmaktır.
  • Kolesterol seviyesini düşürmek için statinler verilebilir.
  • Ayak bileklerinde veya ellerde şişme için, idrar söktürücü ilaçlar ve sınırlayıcı tuz ve sıvı alımı tavsiye edilir.
  • Uzun süredir devam eden böbrek hastalığının anemiye yol açtığı durumlarda, demir takviyeleri verilebilir veya daha fazla RBC üretmeye yardımcı olduğu için 'eritropoietin' hormonu bir atış olarak verilebilir.
  • Diyaliz, ileri KBH olan insanlar için gerekli olabilir.
  • İleri KBH veya böbrek yetmezliğinde yoğun böbrek hasarı olan kişilerde böbrek nakli gerekebilir.

• Destekleyici (palyatif / konservatif) tedavi: Diyaliz ya da böbrek yetmezliği için nakil işlemine gitmemeye karar verirseniz ya da sizin için uygun değilse, sağlık uzmanınız size destekleyici bakım sunacaktır. Destekleyici bakım, böbrek yetmezliği belirtilerini tedavi etmeyi, gidermeyi ve kontrol etmeyi amaçlar ve hem bireyler hem de aileleri için psikolojik, tıbbi ve pratik bakım içerir.

Yaşam tarzı yönetimi

Bazı basit yaşam tarzı değişiklikleri yaparak böbreklerinizi en iyi çalışma koşullarında tutabilirsiniz. Bunlar şunları içerir:

• Düşük sodyumlu yiyecekler yemek ve sodyumlu oldukları için konserve veya konserve yiyeceklerden kaçınma.
• Günde en az 30 dakika düzenli olarak egzersiz yapın. Yüzme ve tempolu yürüyüş fiziksel olarak aktif olmak için iyi seçeneklerdir. Ancak, daha önce fiziksel olarak aktif değilseniz, hangi egzersizlerin sizin için uygun olduğunu öğrenmek için sağlık ekibinizle konuşun.
• Taze meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar, fasulye, derisiz hindi veya tavuk, yağsız et, balık ve az yağlı süt veya peynir tercih ederek sağlıklı beslenme. Şekerli tatlandırılmış içeceklerden kaçının. Düşük kalorili yiyecekleri seçin ve doymuş yağ, trans yağ, tuz ve şeker içeren yiyeceklerden kaçının.
• Sağlıklı bir kilo almayı hedefleyin. Obezite böbreklerinizdeki iş yükünü arttırır. Kilonuzu kontrol altında tutmak için eğitimli bir fitness uzmanı ve diyetisyenle birlikte çalışın.
• Yeterince uyuyun ve her gece 7 ila 8 saat uyku hedefleyin. Yeterince uyumak, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığınız için önemlidir ve tansiyonunuzu ve kan şekeri seviyenizi kontrol altında tutmanıza yardımcı olabilir.
• Böbrek hasarını kötüleştirdiği için sigarayı bırakmak. Sigarayı bırakmak da tansiyon hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olacaktır.
• Kronik stres tansiyonunuzu ve kan şekeri seviyenizi yükseltebileceğinden stres ve depresyon ile baş etmek önemlidir. Duygusal müzik dinlemek, sakin veya huzurlu şeylere veya faaliyetlere odaklanmak veya meditasyon yapmak stresle başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
• İlaçlarınıza yapışıp zamanında ya da doktorun önerdiği şekilde alınız.

Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) İyileşme Şansı  ve Komplikasyonları

İyileşme Şansı

KBH, hafif veya asemptomatik bir durumdan tamamen böbrek fonksiyon kaybı ile başvuran daha ciddi bir duruma kadar değişebilir (böbrek yetmezliği). KBH olan 50 kişiden 1'inde böbrek yetmezliği yaşadığı bildirildi. Bununla birlikte, hastalık hafif olsa bile, diğer ciddi tıbbi durumları geliştirme şansınız yüksektir. Bu koşullar arasında kalp krizi ve felç içeren kardiyovasküler (kalple ilgili) hastalıklar bulunur.

Neyse ki, bu kalp hastalıkları ilaçlar ve sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleriyle etkili bir şekilde tedavi edilebilir.

Komplikasyonlar

KBH'nin olası komplikasyonları aşağıdakileri içerebilir:

• Anemi.
• Kemikler, eklemler ve kaslarda ağrı.
• Yetersiz beslenme nedeniyle sağlığın bozulması
• Enfeksiyonlara yakalanma şansı daha yüksek.
• Akciğerleri çevreleyen dokularda sıvı birikmesi (plevral efüzyon) veya ayak bilekleri (ödem).
• Mide veya bağırsak kanaması
• Kan şekeri dalgalanmaları.
• Kardiyovasküler veya kalp ile ilgili problemler.
• Yüksek fosfor veya yüksek potasyum seviyeleri
• Sinir hasarı, özellikle bacaklarda ve kollarda
• Paratiroid hormonunun artan seviyeleri.
• Karaciğer ve bazı durumlarda karaciğer yetmezliği hasarı .
• Nöbetler
• Düşükler ve kısırlık